Gospodarka oparta na współpracy i transformacja pracy - Vassilis Hatzopoulos

Wersja francuska TUTAJ

Mikroprzedsiębiorcy, pracownicy tymczasowi, pracownicy na małych etatach, freelancerzy, wolni strzelcy ... Trudno jest zmierzyć odsetek aktywnej populacji pracującej w collaborative economy. W USA szacuje się go na 0,3-9%, a w UE znacznie mniej (0,05%).

W moim pierwszym poście zostały przedstawione pozytywne skutki gospodarki opartej na współpracy dla jednostek: praktyki te pozwalają na wykorzystanie niewykorzystanych umiejętności, czasu i dostępnych kompetencji; pozwalają na uzupełnienie dochodu; pozwalają na elastyczność; dają satysfakcję z uczestnictwa w działaniach mających pozytywny wpływ na społeczeństwo i środowisko. Jednak w miarę jak gospodarka oparta na współpracy rozwija się i zastępuje tradycyjne sposoby pracy, ważne jest, aby zastanowić się nad konsekwencjami tej nowej gospodarki dla pracowników oraz nad tym, jak prawo radzi sobie z tymi nowymi wyzwaniami.

Warunki pracy w gospodarce opartej na współpracy

W gospodarce opartej na współpracy wynagrodzenie różni się w zależności od tego, czy usługa jest w pełni skomputeryzowana (korekta, tłumaczenie, kodowanie itp., odpowiadające rynkom pracy online, OLM) i podlega globalnej konkurencji, czy też przeciwnie, wymaga interakcji z człowiekiem i musi być wykonywana w określonym obszarze geograficznym (prowadzenie pojazdu, hosting itp., odpowiadające ruchomym rynkom pracy, MLM). W pierwszym przypadku wynagrodzenie jest zazwyczaj niższe niż wynagrodzenie za równoważną pracę poza linią produkcyjną; w drugim przypadku jest odwrotnie. Ale nawet w tym drugim przypadku dostawcy MLM konkurują o każdą godzinę swojej pracy, muszą ponosić koszty infrastruktury, utrzymania i ubezpieczenia, nie mając ubezpieczenia zdrowotnego ani innych świadczeń socjalnych. Dlatego też, aby uzyskać godne wynagrodzenie, osoby, których byt zależy od gospodarki opartej na współpracy, muszą pracować więcej niż 12 godzin dziennie. Godziny te nie są stałe, regularne ani szczególnie dogodne, co oznacza, że mogą na tym ucierpieć inne zajęcia lub życie rodzinne.

Transformacja zatrudnienia

Pracownicy freelancerzy wyraźnie należą do kategorii pracowników niestandardowych, ponieważ wykonują swoje zadania tymczasowo i/lub w niepełnym wymiarze godzin. W rzeczywistości powstaje nowa i jeszcze bardziej nietypowa kategoria zatrudnienia, w środowisku charakteryzującym się następującymi elementami

Podział pracy - Taylorism revisited: "podczas gdy era cyfrowa spowodowała segmentację miejsc pracy na pracę w niepełnym wymiarze godzin lub pracę opartą na projektach, praca tłumu jeszcze bardziej intensyfikuje tę segmentację. Odchodzi się od zadań zorganizowanych wokół projektu (ze spójnymi celami i kamieniami milowymi) zaplanowanego na tygodnie, miesiące czy lata, na rzecz pracy podzielonej na zadania (których cel niekoniecznie jest wyjaśniony pracownikom), zaplanowanej na godziny, minuty czy nawet sekundy. O mikropracy mówi się więc, że "popycha podział pracy do ekstremów, które kiedyś były niewyobrażalne" - Taylor z pewnością byłby zazdrosny. W efekcie nie tylko firma nie ma powodu inwestować w mikropracowników, ale są oni całkowicie odcięci od celu swojej pracy i oczywiście pozbawieni pomocy, pracy zespołowej i w ogóle interakcji międzyludzkich.

Algokracja: Technologia i algorytmy często funkcjonują jako substytuty bezpośredniej kontroli menedżerskiej, wykonując pewne zadania nadzorcze i kierownicze, takie jak przydzielanie zadań, ustalanie cen, określanie czasu i długości przerw, monitorowanie jakości i ocenianie pracowników. Platformy takie jak Upwork są w stanie monitorować swoich pracowników freelancerów, mierząc ich produktywność poprzez intensywność pracy na klawiaturze; inne platformy wykorzystują jeszcze bardziej inwazyjne aplikacje komputerowe, takie jak regularne przechwytywanie ekranu i nagrywanie aktywności.

Asymetria informacji, niepewność i prekaryzacja: Podczas gdy Uber wie wiele o swoich kierowcach, nie wiedzą oni, kiedy i w jaki sposób przydzielany jest im przejazd; nie wiedzą też, dokąd pojedzie ten przejazd ani ile zarobią; co gorsza, nie wiedzą, kiedy zostaną "zrzuceni" z platformy. Podobne asymetrie informacyjne występują w większości relacji pomiędzy platformami a ich dostawcami.

Problemy zdrowotne: Oprócz zagrożeń dla zdrowia związanych z pracą online, takich jak stres, przemęczenie oczu, zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego i zagrożenia związane z konkretną wykonywaną czynnością fizyczną, pracownicy w gospodarce opartej na współpracy doświadczają również nieznanych jeszcze zagrożeń psychospołecznych związanych z omówionymi już czynnikami.

Prawa podstawowe: W szczególności na rynku pracy online platformy nie mają motywacji do zapewnienia zabezpieczeń (ani środków do ich zapewnienia) przed praktykami takimi jak praca przymusowa lub praca dzieci.

Rozwiązaniem wszystkich powyższych problemów byłoby uznanie wszystkich takich pracowników za pracowników. Takie podejście byłoby jednak sprzeczne z logiką gospodarki opartej na współpracy, a także z prawem pracy.

Samozatrudnieni zleceniobiorcy czy pracownicy? trudności dla sądów

Wobec braku konkretnej kategorii prawnej, która odpowiadałaby charakterystyce gospodarki opartej na współpracy, sądy po obu stronach Atlantyku mają trudności z zastosowaniem starych zasad do nowych realiów.

Stany Zjednoczone: W kalifornijskiej sprawie Uber (Berwick) sąd okręgowy w Los Angeles orzekł, że kierowcy Ubera są pracownikami, natomiast sąd apelacyjny na Florydzie w sprawie Uber (McGillis) orzekł dokładnie odwrotnie. Inne postępowania toczyły się w różnych jurysdykcjach, na podstawie różnych przepisów (prawo podatkowe, prawo pracy itp.) zarówno na poziomie stanowym, jak i federalnym, co doprowadziłoby do jeszcze większej rozbieżności w osiągniętych rozwiązaniach; Uber zdecydował się jednak na rozstrzygnięcie wszystkich spraw z zakresu prawa pracy, które trafiły do sądów, co zamknęło drogę do rozwiązania wypracowanego przez Sąd Najwyższy. Jednak inne platformy, takie jak Grubhub (platforma dostarczająca posiłki), mogą po korzystnej decyzji Sądu Okręgowego w Kalifornii trafić do Sądu Najwyższego.

Unia Europejska: Central London Employment Tribunal, a następnie Court of Appeal, orzekł w sprawie Aslam, Farrar et al przeciwko Uberowi, że kierowcy Ubera są pracownikami (kategoria pośrednia między niezależnymi wykonawcami a pracownikami). Tribunal des Prud'hommes de Paris orzekł w sprawie Le Cab[1] (konkurenta Ubera), że kierowcy byli pracownikami, ale ostatnio ten sam trybunał orzekł w sprawie Menard[2], że kierowcy Ubera byli samozatrudnieni. Podobnie uznał Sąd Handlowy w Paryżu w sprawie Viacab.[3] Sąd Handlowy w Madrycie uznał, że kierowcy Blablacar (którzy cieszą się znacznie większą autonomią niż kierowcy Ubera) również nie są pracownikami.[4] Niestety TSUE orzekł niedawno, że pytanie prejudycjalne dotyczące statusu kierowców Ubera jest niedopuszczalne, co przekreśla szansę na uzyskanie jasnej linii interpretacyjnej. Niemniej jednak w sprawie Uber Hiszpania (krótko omówionej TUTAJ) dotyczącej dostępu do rynku, a nie zatrudnienia, Trybunał stwierdził, że platforma ma "decydujący wpływ" na kierowców. Czy może to oznaczać, że istnieje relacja pracodawca-pracownik?

Sprzeczne kryteria: większość wyroków, w których stwierdza się na korzyść pracowników, opiera się na ich silnej zależności od platformy. Orzeczenia te są bardzo podobne do argumentów użytych przez TSUE w sprawie Uber Spain w celu ustalenia "decydującego wpływu", tj. że platforma nie tylko zapewnia kierowcom dostęp do rynku (kryterium "gatekeeper"); ponadto platforma a) organizuje cechy i funkcje nowej usługi; b) wybiera dostawców (kierowców) według własnych kryteriów; c) ustala warunki świadczenia usługi; d) co bardzo ważne, ustala cenę; e) otrzymuje płatności bezpośrednio od użytkowników, a następnie zwraca ich część usługodawcom; f) kontroluje (pośrednio) jakość usługi (pojazdy, kierowców, jazdę) poprzez aplikację oceniającą; g) wreszcie zastrzega sobie prawo do wykluczenia usługodawców, których nie uzna za odpowiednich. (k. 39 wyroku).

Jednak inne argumenty mogą wskazywać na przeciwny kierunek. Na przykład zainteresowani pracownicy a) swobodnie określają swój czas pracy (godziny, dni, tygodnie itp.); b) nie są zmuszani do wykonywania określonych zadań i nie mogą być karani; c) nie muszą inwestować w określone materiały, używać określonego sprzętu lub ubierać się w określony sposób; Nie muszą przestrzegać żadnych zasad postępowania ani określonej trasy; e) Nie są szkoleni i nie przestrzegają hierarchii w ramach platformy; f) I wreszcie, co nie mniej ważne, mają prawo pracować dla więcej niż jednej platformy (praktyka "multi-homingu").Ten ostatni element wydaje się być kluczowy, gdyż przesądził również o odmiennych rozstrzygnięciach w dwóch wspomnianych wyżej wyrokach sądu pracy.

Jakie opcje polityczne?

Ze względu na dużą niepewność co do stosunków pracy w gospodarce opartej na współpracy, rozważane są różne opcje. Możliwe byłoby a) stworzenie nowej pośredniej kategorii "wykonawców zależnych" (w odróżnieniu od wykonawców niezależnych), którzy korzystaliby z pewnych podstawowych praw socjalnych[5], b) wprowadzenie przenośności praw socjalnych z jednej platformy na drugą (np. poprzez stworzenie funduszu dla pracowników tych platform, którzy musieliby płacić niewielką składkę za każde wykonane zadanie),[6]c) zrównanie pracowników platform z pracownikami prowadzącymi działalność na własny rachunek i zachęcanie platform do rozwijania własnej polityki społecznej, w konkurencji z innymi możliwościami ubezpieczenia, oraz d) ustanowienie ograniczonego czasowo moratorium, aby umożliwić platformom rozwijanie własnej polityki ochrony przed poddaniem ich jakimkolwiek przepisom w tym zakresie.[7]

W przyszłym tygodniu: rozwiązywanie sporów w gospodarce opartej na współpracy

[1]Wyrok z dnia 20 grudnia 2016 r. potwierdzony przez Sąd Apelacyjny w Paryżu w dniu 13 grudnia 2017 r.

[2]Wyrok z 29 stycznia 2018 r., (F 16/11460), Menard przeciwko Uberowi.

[3]Tribunal de Commerce de Paris w wyroku z dnia 30 stycznia 2017 r., Viacab v Uber, RG 2014054740.

[4]Confebus v BlablaCarSJM M 6/2017 (2 lutego 2017 r.) ES:JMM:2017:6.

[5]SD Harris i AB Krueger, "A Proposal for Modernizing Labor Laws for Twenty-First Century Work: The "Independent Worker"" (2015) The Hamilton Project Discussion Paper 2015-10, dostępny na stronie http://www.hamiltonproject.org/assets/files/modernizing_labor_laws_for_twenty_first_century_work_krueger_harris.pdf; A Hagiu i R Biederman, "Companies Need an Option Between Contractor and Employee" Harvard Business Review (21 sierpnia 2015), dostępny na stronie https://hbr.org/2015/08/companies-need-an-option-between-contractor-and-employee;M Carboni, "A New Class of Worker for the Sharing Economy" (2016) 22:4 Richmond Journal of Law and Technology(2016) 1; A Bolton, "Regulating Ride-Share Apps: A Study on Tailored Regulation Regarding Transportation Network Companies, Benefiting Both Consumers and Drivers" (2015) 46:1 Cumberland Law Rev101, 141-142;

[6](OECD), "New Forms of Work in the Digital Economy" (2016) OECD Digital Economy Papers, No 260, 9-10, dostępne na stronie http://www.oecd-ilibrary.org/science-and-technology/new-forms-of-work-in-the-digital-economy_5jlwnklt820x-en; Komisja UE JRC, patrz Codagnore, Abadie i Biagi, "The Future of Work in the "Sharing Economy": Market Efficiency and Equitable Opportunities or Unfair Precarisation?" (2016); J Berg, "Income Security in the On-Demand Economy: Findings and Policy Lessons from a Survey of Crowdworkers" (2016) 37:3 Comparative Law and Labor Law and Policy Journal; Harris i Krueger, "A Proposal for Modernizing Labor Laws for Twenty-First Century Work: The "Independent Worker"" (2015).

[7]A Sundararajan,The Sharing Economy, The End of Employment and the Rise of Crowd-Based Capitalism(Cambridge MA, The MIT Press, 2016).

W przyszłym tygodniu: Rozwiązywanie konfliktów w gospodarce opartej na współpracy

Postanowienia końcowe recenzji:

Wprowadzenie: podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki opartej na współpracy Kto co robi w gospodarce opartej na współpracy? Kwalifikacja stosunków prawnych na rynkach dwustronnych Dostęp do rynku w gospodarce opartej na współpracy Ochrona konsumentów w gospodarce opartej na współpracy Ochrona danych w gospodarce opartej na współpracy The collaborative economy and competition law: firms, markets and market power (horizontal issues) Gospodarka oparta na współpracy a prawo konkurencji: uzgodnione praktyki, nadużycia i pomoc państwa (kwestie behawioralne)

Vassilis Hatzopoulos, jest profesorem prawa i polityki UE na Uniwersytecie Panteion w Atenach, profesorem wizytującym w Kolegium Europejskim w Brugii oraz honorowym profesorem wizytującym na Uniwersytecie w Nottingham, adwokatem w ateńskiej palestrze. Wiodący specjalista w dziedzinie prawa europejskiego, jest zwłaszcza autorem pierwszej książki referencyjnej na temat collaborative economy, The Collaborative Economy and EU Law, Oxford, Hart, 2018.