Wielojęzyczność a program ramowy UE2022: sprawozdanie Lesquesne, Olivia Tambou

W programie francuskiego przewodnictwa w Radzie UE (FPEU2022) zapisano, że "Prezydencja zapewni (...) zdecydowane promowanie wielojęzyczności zarówno w pracach Rady, jak i podczas spotkań organizowanych we Francji" (por. s. 3). (por. s. 3) O tym priorytecie wielojęzyczności wspomina się dwukrotnie w części PFUE2022 poświęconej kulturze. Jest on również obecny we wspólnym programie trzech prezydencji w Radzie UE: Francji, Czech i Szwecji. W dokumencie tym stwierdza się, że "wielojęzyczność, tłumaczenia pisemne i ustne będą promowane w celu odzwierciedlenia różnorodności językowej państw członkowskich i zbliżenia do siebie ludzi z różnych środowisk językowych, w szczególności poprzez zachęcanie obywateli do nauki języków obcych". (por. s. 3) Choć na obecnym etapie trudno jest ocenić postępy, jakie zostaną poczynione w ramach EUFP2022 w promowaniu wielojęzyczności, w niniejszym artykule proponujemy przedstawienie aktualnej sytuacji i propozycji zawartych w tzw. raporcie Lequesne'a, zamówionym przez rząd francuski w trakcie przygotowywania EUFP2022.

Christiana Lequesne'a przedstawiła swoje sprawozdanie sekretarzom stanu odpowiedzialnym za Francję za granicą i Frankofonię(Jean-Baptiste Lemoyne) oraz sekretarzowi stanu odpowiedzialnemu za sprawy europejskie(Clément Beaune). Sprawozdanie to zawiera szereg 18 zaleceń dotyczących nowego początku wielojęzyczności w instytucjach europejskich, a mianowicie

1. Nie traktuj braku zmian w rozporządzeniu 1/1958 jako alibi do obejścia jego stosowania.
2. Zwrócenie się do Sekretariatu Generalnego Komisji Europejskiej o przygotowanie rocznego sprawozdania na temat praktyki wielojęzyczności w Komisji.
3. Zaproszenie do debaty na temat wielojęzyczności w Parlamencie Europejskim.
4. Wprowadź debatę na temat wielojęzyczności na Konferencję w sprawie przyszłości Europy.
5. Usystematyzowanie obecności tłumaczenia ustnego w grupach roboczych Rady i Komisji.
6. Usystematyzowanie szybkiego tłumaczenia dokumentów urzędowych na wszystkie języki.
7. Zakłada się, że koszty budżetowe tej systematyzacji odwrócą tendencję spadkową trwającą od 2016 r.
8. Zachęcanie dyrektorów generalnych instytucji europejskich do systematycznego praktykowania wielojęzyczności.
9. Napisać więcej dokumentów źródłowych w języku francuskim i niemieckim.
10. Ustal nieformalny limit 50% dokumentów źródłowych napisanych w jednym języku roboczym.
11. Usystematyzowanie trzeciego języka w konkursach wstępnych EPSO.
12. Zagwarantowanie, że ograniczenie liczby języków nie będzie przeszkodą w przeprowadzaniu konkursów europejskiej służby cywilnej.
13. Zaostrzenie ustawowego wymogu znajomości języka w przypadku nominacji na stanowiska kierownicze wyższego i średniego szczebla.
14. Pomoc Trybunałowi Sprawiedliwości w szkoleniu jego pracowników w języku francuskim.
15. Zaproszenie do stosowania rozporządzenia nr 1/1958 w zakresie wewnętrznego funkcjonowania nowej Prokuratury Europejskiej.
16. Systematycznie udostępniajcie strony internetowe instytucji europejskich we wszystkich językach urzędowych.
17. Ponownie przemyśl narzędzie do tłumaczenia elektronicznego.
18. Dopilnowanie, aby wszystkie oficjalne treści cyfrowe pochodzące z instytucji europejskich spełniały regulacyjny obowiązek przestrzegania wielojęzyczności.

Ponadto w sprawozdaniu zaproponowano 8 zaleceń mających na celu poprawę europejskiego środowiska wielojęzycznego (różnorodność i obywatelstwo),

1. Potwierdzić korzyści płynące ze szkolenia pracowników instytucji europejskich w językach obcych, a zwłaszcza w języku francuskim.
2. Promowanie mobilności urzędników europejskich.
3. Potwierdzić, że ważne jest, by państwa członkowskie inwestowały w naukę języków obcych od wczesnego dzieciństwa.
4. Promowanie zalecenia Rady z 22 maja 2019 r. w sprawie obowiązkowej nauki dwóch języków nowożytnych w szkole.
5. Stworzenie widocznego wydarzenia podczas francuskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej z okazji 35-lecia programu Erasmus+.
6. Przezwyciężenie przeszkód w ratyfikacji Karty języków regionalnych lub mniejszościowych we Francji.
7. Realizacja zobowiązań do wspierania języka partnera zawartych w Traktacie francusko-niemieckim z Akwizgranu.
8. Wyeksponowanie Europejskiego Dnia Języków wśród społeczeństw obywatelskich w państwach członkowskich.

Jednak przegląd tych zdroworozsądkowych propozycji sprawi, że czytelnik będzie miał ochotę na więcej. Dobrze się stało, że grupa robocza nie podejmuje próby zreformowania rozporządzenia 1/1958 określającego system językowy EWG i poszukuje bardziej elastycznych rozwiązań operacyjnych, które umożliwią przywrócenie wielojęzyczności tam, gdzie nie jest ona już wystarczająca. Jak jednak pozbyć się łatwego rozwiązania, jakim jest używanie wyłącznie języka angielskiego, gdy brakuje środków na tłumaczenia pisemne i ustne? W raporcie zwrócono również uwagę na fakt, że program Covid przyczynił się do spadku wielojęzyczności. Dyskusja na temat korzyści płynących z wielojęzyczności jako bariery dla populizmu i nietolerancji jest niewątpliwie potrzebna, ale czy wystarczająca?

Głównym celem niniejszego raportu jest przedstawienie rzetelnego przeglądu spadku wielojęzyczności w instytucjach europejskich i dominacji języka angielskiego, z pewnymi niuansami, ponieważ sytuacja jest zróżnicowana w poszczególnych instytucjach. Nic dziwnego, że tendencja ta jest bardzo wyraźna w Komisji Europejskiej. W 1999 r. 34% dokumentów publikowanych przez Komisję było w języku francuskim, ale w 2019 r. odsetek ten spadł do 3,7%. W 2019 r. tylko w 11,7% dokumentów opublikowanych w Parlamencie Europejskim językiem źródłowym był francuski. Jedynie Trybunał Sprawiedliwości UE nadal stosuje wielojęzyczność. Z jednej strony język francuski jest językiem komunikacji wewnętrznej, nawet jeśli zainteresowanie wprowadzeniem języka angielskiego jako języka obrad jest regularnie dyskutowane. Z drugiej strony, Trybunał ma obowiązek respektowania języków postępowania wybranych przez wnioskodawcę. Ze swojej strony nowa Prokuratura Europejska, która działa od czerwca 2021 r., wyraźnie opowiedziała się za jednojęzycznością w języku angielskim. W sprawozdaniu podkreślono również, że komunikacja zewnętrzna z instytucjami w coraz większym stopniu odbywa się w języku angielskim, z wyjątkiem Konferencji na temat przyszłości Europy, która posiada wielojęzyczną stronę internetową dzięki interfejsowi E-Translation.

Czy przyszłość wielojęzyczności może leżeć w ulepszonych technologiach tłumaczenia pisemnego i maszynowego? Raport jest na tyle mądry, że proponuje rozwój tych narzędzi jako uzupełnienie doskonalenia nauki języka, a nie jako jej substytut. W obu przypadkach wielojęzyczność pociąga za sobą bezpośrednie koszty, które czasem trudno zestawić z korzyściami społecznymi, z których wiele pozostaje niejasnych. To właśnie to napięcie wyjaśnia, dlaczego do tej pory poczyniono niewielkie postępy w tej dziedzinie.

Możemy jedynie wyrazić uznanie dla analitycznej pracy tych 16 ekspertów społeczeństwa obywatelskiego, którzy przyczynili się do powstania tego sprawozdania, oraz dla ich gotowości do podjęcia debaty na temat wielojęzyczności, zwłaszcza w kontekście prezydencji francuskiej. Należy mieć nadzieję, że te propozycje, podobnie jak inne przedstawione wcześniej, nie pozostaną martwą literą.

Kolejnym krokiem będzie niewątpliwie forum "Innowacje, technologie i wielojęzyczność" zorganizowane w dniach 7-9 lutego 2022 r. przez Ministerstwo Kultury w Lille. Według organizatorów, forum to powinno "zgromadzić 400 francuskich, europejskich i międzynarodowych podmiotów działających w dziedzinie tłumaczeń, technologii językowych, technologii cyfrowych i sztucznej inteligencji w służbie wielojęzyczności". Tematem przewodnim forum będzie "wielojęzyczność w środowisku cyfrowym: wyzwanie dla spójności społecznej i obywatelstwa europejskiego". Poruszone zostaną również kwestie tłumaczenia, przetwarzania języka, badań i innowacji, różnorodności językowej, możliwości odkrywania treści, technologii w nauczaniu języków obcych. ( por. strona internetowa EUFP2022 )

Blogdroiteuropéen przyjrzy się temu, jak UE2022 w końcu i konkretnie poczyniła postępy w promowaniu wielojęzyczności. Jeśli ktoś z Państwa chciałby się wypowiedzieć na ten temat, prosimy o kontakt z nami pod adresem blogdroiteuropeen@gmail.com.

Aby dowiedzieć się więcej o PFUE, zobacz nasz poprzedni post: Libres propos sur la PFUE2022

Share :

• Twitter
• E-mail:
• Facebook
• Drukuj
• LinkedIn
• Kieszonkowe

WordPress: